Mała „dorosłość” dziecka – pierwsze oznaki samodzielności
Pierwsze oznaki samodzielności małych dzieci pojawiają się już w trzecim roku życia. Dziecko rozpoczyna wtedy pierwsze samodzielne zabawy, staje się bardziej kreatywne. Indywidualny rozwój dziecka i jego usamodzielnianie się przebiega etapami, które nie są jednak identyczne u wszystkich dzieci. Chociaż samodzielność zawsze cieszy rodzica, nie musimy się więc martwić, jeśli usamodzielnienie się naszego dziecka przebiega później.
Rozwój samodzielności dzieci przebiega nierównomiernie, najczęściej jednak:
- dwulatek - samodzielnie porusza się, zna do kilkuset słów, próbuje samodzielnie jeść, niekiedy chce "pomagać" rodzicom.
- trzylatek - zgłasza potrzeby fizjologiczne, zaczyna samodzielnie jeść, rozwija poczucie własności, jest kreatywny w zabawie.
- czterolatek - rozróżnia kolory, coraz lepiej mówi, rozwija zdolności społeczne, zaczyna samodzielnie się ubierać.
- pięciolatek - mówi pełnymi zdaniami, potrafi sam chodzić po schodach, samodzielnie wydmuchuje nos.
- sześciolatek - potrafi sprawnie chwytać przedmioty, potrafi opowiadać pełnymi zdaniami, potrafi sprzątać i "pomagać" w domowych porządkach.
Samodzielność u najmłodszych dzieci
Już dwulatki wykonują pierwsze samodzielne czynności. Zaczynają samodzielnie rysować, rozwijają poczucie własności w stosunku do swoich zabawek, próbują też już samodzielnie spożywać posiłki i zakładać ubranka. U trzylatka pierwsze oznaki samodzielności stają się już bardziej widoczne. Pojawia się już wtedy "potrzeba samodzielności", a nawet potrzeba przebywania w samotności. Trzyletnie dziecko w naturalny sposób chce robić wiele rzeczy "samo" i wyraźnie komunikuje tę potrzebę rodzicom. Uważa też już zabawki za swoją własność i rozwija poczucie zazdrości wobec innych dzieci. Rozwój poczucia własności u dziecka warto wykorzystać do pierwszej nauki sprzątania - zachęcając dziecko do nazywania i segregowania "swoich" zabawek. Na tym etapie rozwoju dziecka warto zawsze kojarzyć samodzielność z czymś radosnym i przyjemnym, stosując np. barwne ozdoby do włosów i szczoteczki do zębów przypominające wyglądem zabawki.
Samodzielność dzieci w wieku przedszkolnym
Dzieci w wieku przedszkolnym należy już wyraźnie zachęcać do samodzielnej higieny osobistej. Można to niekiedy traktować jako zabawę, wybierając np. kolorowe szczotki i akcesoria do włosów. Podobnie przebiega nauka samodzielnego ubierania się, którą warto rozpocząć już z czterolatkiem. Czteroletnie dziecko zaczyna już samodzielnie zakładać ubranka, próbuje też wiązać buty i zapinać guziki. To doskonała okazja do rozwoju sprawności ruchowej dziecka. Do rozwoju sprawności palców dziecka warto wykorzystać np. kolorowe gumki do włosów dla dzieci. Zabawa kolorowymi gumkami to doskonała zachęta do codziennego samodzielnego czesania włosów.
Kształtowanie samodzielności pięciolatka wiąże się już w rozwojem mowy i zdolności intelektualnych. Dziecko potrafi już sprawnie komunikować własne potrzeby, a jednocześnie coraz lepiej rozumie to, co chcą mu zakomunikować rodzice. Dziecko sześcioletnie rozróżnia już prawą i lewą stronę, mówi sprawnie zdaniami złożonymi i osiągnęło wysoki stopień sprawności ruchowej. Na tym etapie rozwoju warto już wymagać od dziecka uczestniczenia w domowych porządkach - samodzielnego sprzątania zabawek, układania i rozpakowywania przedmiotów, a nawet np. zamiatania.
Nauka samodzielnej higieny osobistej
Samodzielność dziecka w tzw. czynnościach samoobsługowych ułatwia życie samym rodzicom. Warto ją jednak rozwijać przede wszystkim dlatego, że kształtuje ona charakter, intelekt i sprawność psychomotoryczną dzieci. Do czynności samoobsługowych należą np. wydmuchiwanie nosa, ubieranie się, korzystanie z toalety, mycie rąk oraz mycie zębów. Warto pamiętać, że rozwój umiejętności niezbędnych do wykonywania tych czynności przebiega nierównomiernie. Tak np. naukę mycia zębów rozpoczynamy już z najmłodszymi dziećmi, w pełni samodzielnie czynność tę wykonują jednak dopiero dzieci w wieku wczesnoszkolnym.
Zawsze nauce higieny towarzyszyć powinna zabawa. Już u najmłodszych dzieci warto wyrabiać też poczucie bycia częścią uporządkowanego świata natury - wybrać warto więc takie zabawki i akcesoria ułatwiające dzieciom naukę higieny, jakie oferujemy dzieciom w sklepie Ekomaluch. Kształtowanie samodzielności dziecka to proces naturalny - rodzic powinien go wspierać, nie powinien jednak nadmiernie w niego ingerować. Warto np., aby w łazience wisiała zawsze kolorowa instrukcja mycia zębów dla dzieci w postaci rysunków, która będzie na co dzień przypominać najmłodszym, jak poprawnie szczotkować zęby.